Thử nghiệm Đất Cháy – Hai cách đi của cùng một con đường

Bài gọn ghẽ xinh tươi trên website NXB Kim Đồng: NXB Kim Đồng - Thử nghiệm Đất Cháy – Hai cách đi của cùng một con đường

365 ngày sau khi phần đầu tiên được chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết cùng tên “Giải mã mê cung” được ra mắt, phần hai của chuỗi phim với tên gọi “Thử nghiệm Đất Cháy” đã ra rạp, tiếp tục cuộc đào thoát của nhóm thiếu niên giữa thế giới hỗn loạn của thế giới hậu tận thế.

Trong phần hai của bộ phim này, khán giả nhận thấy điều gì? Nhóm Trảng viên, dẫn đầu là Thomas được một nhóm người giấu mặt tự xưng là lực lượng giải cứu đưa về một khu căn cứ giữa sa mạc, ở đây họ gặp được rất nhiều thiếu niên khác cùng chung cảnh ngộ với mình, và từ từ từng bước khám phá ra những bí mật đen tối ẩn giấu đằng sau những cánh cửa kim loại được canh phòng cẩn mật… Những bí mật bị hé lộ dẫn đến một cuộc truy đuổi mới, trong một bối cảnh mới, rộng lớn hơn, và nguy hiểm hơn bất cứ con Nhím Sầu nào từng xuất hiện.

Được dán mác “không dành cho trẻ em dưới 16 tuổi” một cách khá buồn cười, bởi đối tượng độc giả chính của cuốn sách là các bạn thiếu niên nằm trong khoảng độ tuổi này, Thử nghiệm Đất Cháy sẽ khiến người xem rùng mình kinh sợ khi lũ quái vật trong phim – người Hoả thi (Crank) xuất hiện và truy đuổi nhóm nhân vật chính trong những tàn tích chìm trong biển cát. Khán giả xem phim rất dễ nhận ra đám người Hoả thi này có bộ dạng và tập quán săn mồi “na ná” người anh em họ xa tên gọi zombie từng xuất hiện trong hai phần phim kinh dị nổi tiếng “28 Days Later” và “28 Weeks Later” (và sắp tới rất có thể là cả “28 Months Later” – và nếu cứ áp dụng cái lý thuyết đặt tên của “21 Jump Street”, thì biết đâu đấy, sẽ có cả “28 Years Later”). Lũ “vận động viên điền kinh” với khẩu vị đặc biệt kinh dị này chính là những người bị nhiễm Nhật Trùng – thứ virus (hay như trong bộ phim này, được mô tả đầy tiềm năng là một sinh vật pha trộn giữa Alien và ốc Anh Vũ) lây lan khiến con người hoá điên trước khi trở thành những sinh vật khát máu. Nhóm của Thomas, mê cung, WICKD và tất cả mọi thứ trong câu chuyện này được tạo ra để đẩy lùi thứ virus chết người ấy.

Nhưng mọi thứ rõ ràng không đơn giản chỉ là cuộc chiến của loài người chống lại thứ virus kia. Loài người không phải lúc nào cũng là một chính thể thống nhất trong suy nghĩ và hành động. Chính vì thế ngay giữa bờ vực của sự suy vong, khán giả vẫn được tận mắt chứng kiến một cuộc “nội chiến” giữa hai phe phái với quan điểm hoàn toàn trái ngược về cùng một vấn đề. Và ngã rẽ của sự lựa chọn phe phái ấy cũng đánh dấu một bước tiến, hay một ngã rẽ tuỳ ý khán giả lựa chọn, bứt toàn bộ tác phẩm điện ảnh ra khỏi dòng chảy của nguyên tác (tất nhiên vẫn “khéo léo” nhắc lại một số chi tiết quan trọng trong tiểu thuyết để nhắc nhở người xem rằng họ thực sự vẫn đang theo dõi “một bộ phim chuyển thể từ tác phẩm cùng tên của James Dashner”).

Fan hâm mộ “hạng nặng” bộ ba nguyên tác, với một chút ấm ức và miễn cưỡng, vẫn sẽ nói rằng họ thích bộ phim này, nhưng rõ ràng không nhiều như cách họ yêu thích bộ ba nguyên tác. Đó là một sự thật không thể chối cãi, vì Thử nghiệm Đất Cháy là một bộ phim được làm tốt. Mọi thứ đều diễn ra trơn tru và nhịp nhàng, không có bất kì khán giả nào bị bỏ lại đằng sau trong suốt cuộc hành trình của các nhân vật… Các câu hỏi và câu trả lời, các nút thắt mở tình huống được đưa ra vừa đủ và hợp lý xen lẫn với chuỗi cảnh hành động đan xen dày đặc và đầy kịch tính. Và tất nhiên, bộ phim khép lại đầy duyên dáng, như cái cách người tiền nhiệm “Giải mã mê cung” của nó đã làm, bằng một vấn đề cần phải giải quyết, nghiêm trọng hơn, và vô vọng hơn bất cứ điều gì từng xuất hiện xuyên suốt chiều dài bộ phim. Nói cách khác, thay vì tìm cách kết thúc bộ phim một cách đẹp đẽ và gọn gàng như bao bộ phim nhiều phần khác đã làm, đạo diễn Wes Ball và đội ngũ sản xuất đã kết thúc phần phim của mình bằng cách khiến nó “bung bét” hơn bao giờ hết. Cái kết đậm chất “truyền hình” này sẽ khiến vài người xem thiếu kiên nhẫn (hoặc thiếu thông tin) cảm thấy bộ phim cuối cùng chả đi đến đâu cả, thiếu thông điệp chính, thiếu tính liên kết, không mạch lạc, rõ ràng… và đi kèm với đấy là một tỉ linh một lí do khác nữa để kết luận “Phim chán bome ra!”

Nhưng sự thực là nó đâu có chán?

Giờ chưa phải lúc để nói đến chuyện Wes Ball là công thần hay tội đồ với series Giải mã mê cung khi đã làm ra hai phần phim đi ngày càng xa nguyên tác, nhưng một điều chắc chắn có thể khẳng định, đó là vị đạo diễn này đã tạo ra một tiết tấu nhanh hơn, và vì thế, ít dữ dội hơn cho tổng thể câu chuyện.

Thử nghiệm Đất Cháy có thể nói là phần truyện khắc nghiệt nhất trong cả series. Từ “khắc nghiệt” ở đây không chỉ dùng để mô tả khí hậu của vùng Đất Cháy, nó còn mô tả chính xác cuộc sống của các Trảng viên và cách họ cùng nhau tồn tại giữa vùng sa mạc ấy. Hẳn độc giả của cuốn sách vẫn còn nhớ tình trạng thiếu nước, thiếu lương thực triền miên được mô tả trong từng chương truyện, căn phòng trắng đã tra tấn tinh thần Thomas trong nhiều tuần lễ hay những cái chết bất ngờ xảy ra ngẫu nhiên trên suốt hành trình đào thoát của nhóm thiếu niên trẻ tuổi... Cuộc trốn chạy khỏi căn cứ của WICKD không đơn giản chỉ là cướp vũ khí, chia quân làm hai nhánh và kết thúc bằng việc Aris mở sẵn cửa cho nhóm Thomas, Minho, Newt và Chảo Chiên; cũng như cơn bão kèm sấm sét trên sa mạc không kết thúc êm thấm bằng một cú đánh trượt chàng Minho quả cảm… Có nhiều người thoát ra được hơn thế, và cũng nhiều như thế số người đã chết dọc cuộc hành trình. James Dashner đã viết nên một cuốn truyện, mà rõ ràng nếu mang tất cả những nội dung ấy dựng thành hình ảnh, thì bộ phim có lẽ đã trở thành một trải nghiệm kinh hoàng và đau đớn hơn hết thảy.

Quay lại với bộ phim, sau khi đã không ngớt lời khen ngợi dành cho những gì có trong cuốn sách mà bộ phim không thể truyền tải được, thì cũng nên nói về những điều là thế mạnh của bộ phim mà người đọc không thể thấy được trong cuốn sách. Đó là phần hình ảnh hoành tráng với những đụn cát dài mênh mông, nuốt chửng những tàn tích còn sót lại của một nền văn minh mang dáng dấp con người (đến đây cũng xin chú thích thêm một điều thú vị nữa, đó là từ truyện đến phim, Đất Cháy đã đi từ chỗ một vùng đất không xác định đến San Francisco – hẳn khán giả còn nhớ cảnh cây cầu Cổng Vàng huyền thoại xuất hiện sau ngọn đồi cát. Nhân đây câu chuyện của người viết đã lan man đến đoạn có khi nào ngay sau khi Magneto bẻ đôi cái cầu trong X-Men: The Last Stand thì virus Nhật Trùng đã lan ra toàn thế giới?) và những cảnh hành động mãn nhãn bạn không thể nào hình dung được trọn vẹn nếu chỉ đọc một mình cuốn sách.

Yếu tố hành động liên hoàn cũng những chi tiết bị lược bỏ biến phần phim chuyển thể này trở thành một tác phẩm phiêu lưu giả tưởng gần gũi với phần đông khán giả đến rạp xem phim hơn là một câu chuyện sinh tồn đầy khắc nghiệt. Sự chuyển dịch từ tốc độ chậm rãi của cuốn sách sang sự gấp gáp của bộ phim cũng đóng góp ít nhiều vào việc mang cốt truyện của Giải mã mê cung đến với một số lượng đông đảo hơn những người hâm mộ.

Trong Thử nghiệm Đất Cháy này, khán giả cũng sẽ thấy hai luồng tư tưởng đối lập được thể hiện rõ ràng hơn. Lần đầu tiên sau ba tập sách và một phần phim, ta có được câu trả lời về lí do đứng đằng sau sự lựa chọn của Teresa. Thomas không phải người duy nhất nhớ được câu chuyện về cuộc đời mình. Trong phiên bản này, Thomas không được trả lại kí ức, nhưng Terasa thì có, và điều ấy đã ám ảnh cô trong suốt những năm tháng sau này, dẫn dắt cô đến những quyết định phải trả giá bằng tất cả niềm tin và tình yêu của người cô yêu quý. Và điều đáng buồn nhất, vẫn không thay đổi qua cả phiên bản sách và phim, đó là cả hai phe đều có những lí do chính đáng để biện minh cho quan điểm và quyết định của mình. Những lí do thì đều giống nhau, nhưng nó lại dẫn các nhân vật đến với những lựa chọn quá khác biệt.

Như người ta vẫn hay nói: Kịch bản là của biên kịch, nhưng bộ phim là của đạo diễn; trong trường hợp của Thử nghiệm Đất Cháy, câu nói ấy nên được sửa lại thành “Cuốn sách là của nhà văn, nhưng bộ phim là của đạo diễn”. Wes Ball đã sáng tạo nên một câu chuyện hoàn toàn mới – một tác phẩm phái sinh từ chất liệu là bộ sách đã quá nổi tiếng. Khán giả hâm mộ cuốn sách và cả bộ phim đều đã quen với việc những chi tiết, hình ảnh hay sự kiện vô cùng quan trọng trong cuốn sách bỗng dưng… biến mất hay bị cải biến lại (theo một cách tạm cho là hợp lí) từ những phút đầu tiên của Giải mã mê cung phần nào cũng chuẩn bị sẵn tinh thần cho những điều như vậy trong phần hai này. Nhưng có lẽ chưa lúc nào như lúc này, họ hi vọng sự thay đổi ngày càng xa rời nguyên tác ấy sẽ dẫn dắt họ, và cả câu chuyện tới chỗ thay đổi vận mệnh của những nhân vật họ yêu mến, như cái cách mà không ít fan hâm mộ The Hobbit đã mong Peter Jackson không kết thúc câu chuyện của Kili và Fili như cách Tolkien đã làm. Khó có thể nói Peter Jackson đã làm họ hài lòng, nhưng biết đâu đấy một điều kì diệu sẽ xảy ra trong Lối thoát tử thần.

Bắt đầu và kết thúc luôn xoay quanh câu hỏi: Một nền văn minh được xây dựng trên nền tảng của sự man rợ, thì nên hay không nên đặt dấu chấm hết cho nền văn minh ấy? Bộ truyện, và bây giờ là chuỗi phim Giải mã mê cung, Thử nghiệm Đất Cháy sẽ ám ảnh người đọc cũng như người xem nó bằng cảm xúc dằn vặt đến từ những câu hỏi không dễ trả lời. Một sự dằn vặt tích cực, vì chắc hẳn nhờ vào nó, người ta sẽ có một cái nhìn mới mẻ hơn về mọi thứ xung quanh mình.

S.Ikarus